ហេតុអ្វីយុវជនសតវត្សរ៍ទី២១នៅតែភ័យខ្លាចក្នុងការចូលរួមក្នុងនយោបាយ?
សរសេរដោយ៖ ពក ពន្លឺ និង ស៊ន ស្រីអាង
កែអត្ថបទដោយ៖ អូន ឆេងប៉
(Photo Credit: "ASEAN Youth Volunteer Program" by USAID Asia is licensed under CC BY-NC 2.0)
អត្ថបទទស្សនៈ៖ ហេតុអ្វីយុវជនសតវត្សរ៍ទី២១នៅតែភ័យខ្លាចក្នុងការចូលរួមក្នុងនយោបាយ?
ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន សកម្មជនអតីតគណបក្សប្រឆាំងមិនក្រោមពី១៤នាក់ទេ ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» និងបទ «រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។ ជាក់ស្ដែងថ្មីៗបំផុតនេះ លោកស៊ិន ខុន ជាសកម្មជននយោបាយ ត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខធ្វើឃាត។ លោកត្រូវបានគេស្គាល់ថាឧស្សាហ៍បង្ហោះរឿងនយោបាយនិងបញ្ចេញមតិទស្សនៈលើបណ្តាញសង្គម។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ទោះបីសកម្មជននយោបាយមួយចំនួន ខំរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេសដូចជាប្រទេសថៃជាដើម ក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរកម្ពុជាសហការជាមួយសមត្ថកិច្ចថៃចាប់បញ្ចូនខ្លួនមកវិញផងដែរ។ ជាក់ស្តែងកាលពីខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅនេះ អ្នកស្រី ឡាញ់ ថាវរី អតីតសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងត្រូវសមត្ថកិច្ចថៃចាប់បញ្ជូនខ្លួនមកឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាវិញ។ បើយោងតាមអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) ចេញផ្សាយរបាយការណ៍កាលពីថ្មីៗនេះ មានសកម្មជនបរិស្ថាន នយោបាយ និងអ្នកទោសមនសិការចំនួន៦០នាក់ទៀតកំពុងជាប់ឃុំ និងចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសផ្សេងៗ។
ជារួមរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍មកនេះ សកម្មភាពចាប់យុវជនដែលជាសកម្មជននយោបាយ សកម្មជនបរិស្ថាន សិទ្ធិមនុស្ស ឬរូបវ័ន្តបុគ្គលដែលបានបញ្ចេញគំនិត និងទស្សនៈក្នុងប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គមពាក់ព័ន្ធនយោបាយ ក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងគំរាមគំហែងដោយសមត្ថកិច្ចកាន់តែច្រើនៗទៅ និងជាបន្តបន្ទាប់។ ជាពិសេសការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំ និងមានសក្តានុពលមួយនៅក្នុងស្រុក ហើយនេះក៏ជាភ្លើងក្រហមបង្ហាញឱ្យគណបក្សនយោបាយ សកម្មជន យុវជន ពលរដ្ឋ និងសាធារណជនទូទៅ មានការភ័យខ្លាច តក់ស្លុត និងលែងហ៊ានចូលរួម ឬបញ្ចេញមតិពាក់ព័ន្ធនយោបាយបន្តទៀត។
ដោយឡែក ទោះបីប្រទេសជាតិមានវិបត្តិវឹកវរ ដោយសារកូវីដ-១៩ក៏ដោយ ក៏មានយុវជនមិនក្រោមពី២០នាក់ទេ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយចោទពីបទ «ញុះញង់ និងបង្កឱ្យមានអសន្តិសុខសង្គម» ដែលជាបទល្មើសដ៏ល្បីក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាប្រចាំយុគសម័យកូវីដ-១៩នេះ។
ដូច្នេះថាតើសកម្មភាព និងហេតុការណ៍ទាំងអស់នេះឬ ជាកត្តាធ្វើឱ្យយុវជនសម័យនេះ (សតវត្សរ៍ទី២១)ភ័យខ្លាច និងតក់ស្លុតលែងហ៊ានចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ និងការបញ្ចេញមតិពាក់ព័ន្ធនយោបាយ? ឬក៏យុវជនខ្លួនឯងមិនមានចំណេះដឹង ឬមនសិការក្នុងកិច្ចការនយោបាយ?
អ្វីជានយោបាយ
ដោយផ្តើមពីសំណួរថាអ្វីទៅគឺជា «នយោបាយ» ?
ពាក្យថានយោបាយមានការផ្តល់នូវនិយមន័យជាច្រើន និងការពន្យល់បកស្រាយផ្សេងៗពីគ្នា។
ប៉ុន្តែយើងអាចសិក្សាឈ្វេងយល់តាមរយៈទស្សនវិទូល្បីៗកាលពីអតីតកាល ដូចលោកប្លាតុង / Platon (428-347 BC «មុន គ.ស.») បានឱ្យនិយមន័យថា «នយោបាយ គឺជាសិល្បៈដឹកនាំហ្វូងមនុស្ស»។ ចំពោះលោកអារីស្តូត / Aristoteles (384-322 BC) «នយោបាយគឺជាកិច្ចការទំនាក់ទំនងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស ឬបុរី-រដ្ឋ»។ ចំណែកនៅក្នុងវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ពាក្យនេះថា «នយោបាយ (ន)៖ (នយ+ឧបាយ) មានន័យថា ឧបាយក្នុងការណែនាំ, កលល្បិច ឬមេគំនិតដែលគេផ្ដើមឡើងដើម្បីដឹកនាំជនដទៃឲ្យប្រព្រឹត្តទៅរកទិសដៅយ៉ាងនេះ ឬយ៉ាងនោះ, កិច្ចការទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ»។
ពោលដោយសរុបមក ទោះជាគេមើលនិយមន័យនយោបាយពីជ្រុងណាមកក៏ដោយ វាសុទ្ធតែមានការទាក់ទងនឹងអំណាចរបស់រដ្ឋទាំងអស់។ អំណាចដែលបានពេលនេះ មិនមែនជាអំណាចធម្មតា តែជាអំណាចខ្ពស់បំផុតរបស់រដ្ឋ ឬរបស់ផែនដី។ បញ្ហាសំខាន់ដែលគួរតែយកចិត្តទុកដាក់ គឺអំណាចខាងនយោបាយ ប្រើដើម្បីប្រយោជន៍នរណា? ហើយអ្វីជាតួនាទីនយោបាយ និងនយោបាយមានសារៈសំខាន់យ៉ាងណាចំពោះសង្គមជាតិ? ហើយយុវជនចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ ជាកត្តាជំរុញឱ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនដែរឬទេ?
តួនាទីរបស់នយោបាយ
តួនាទីរបស់នយោបាយ គឺការធ្វើឱ្យពលរដ្ឋក្លាយទៅជាបុគ្គលដែលយល់ច្បាស់នូវវប្បធម៌នយោបាយ។(ឧ. របបនយោបាយ) ពលរដ្ឋទាំងអស់មិនត្រូវអនុញ្ញាតិឱ្យអ្នកនយោបាយចាត់ទុកពលរដ្ឋជាមនុស្សយន្ត (Robot) ដែលអាចវាយតប់ និងអាចប្រើប្រាស់តាមគោលបំណងរបស់អ្នកនយោបាយទេ។ ដូច្នេះ ពលរដ្ឋទាំងឡាយត្រូវតែមានចំណេះដឹងផ្នែកសង្គមនយោបាយ យល់ដឹងអំពីតក្កភាពនៃដំណើររីកចម្រើនសង្គម យល់ដឹងជីវិតគណបក្សនយោបាយ មេដឹកនាំនយោបាយ និងស្គាល់ឱ្យច្បាស់អ្វីជាអត្ថន័យនីតិរដ្ឋ។ ធ្វើដូច្នោះទើបជាពលរដ្ឋដែលមានកម្លាំងរឹងមាំ ដែលអាចការពាររដ្ឋ ដែលសមជាឈ្មោះពល(សេនា)របស់រដ្ឋបាន។
សារសំខាន់របស់នយោបាយ
ម្យ៉ាងវិញទៀត នយោបាយពិតជាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ មិនថាសម្រាប់យុវជន បុគ្គល ឬពលរដ្ឋ សូម្បីសង្គមជាតិក៏មិនអាចខ្វះនយោបាយបានដែរ។ ហើយយុវជនគឺជាកម្លាំងស្នូល ដើម្បីចូលរួមកែប្រែ និងអភិវឌ្ឍសង្គមតាមបែបសកម្មភាពផ្សេងៗ ជំនាញផ្សេងៗ ហើយអ្វីដែលយុវជនមិនអាចខ្វះបានគឺចំណេះ និងជំនាញនយោបាយ។
នៅពេលយុវជនមានចំណេះដឹងស៊ីជម្រៅក្នុងនយោបាយ បែបមានហេតុផល និងតក្កវិជ្ជាច្បាស់លាស់ នោះយុវជនមិនដើរលើផ្លូវធ្លាក់ទៅក្នុងស្ថានភាពចាញ់បោកអ្នកដទៃ ឬអ្នកនយោបាយនោះឡើយ។ ១. យុវជនចេះវិភាគ និងកំណត់ច្បាស់លាស់ថា អ្នកណាជាអ្នកនយោបាយបោកប្រាស់ មានល្បិចកិច្ចកល្ប ប្រើពាក្យពេជន៍ផ្អែមល្អែមដូចជាផ្លែល្វា។ ២. យុវជនយល់ដឹងនូវដំណើរការនយោបាយកំពុងតែស្ថិតលើផ្លូវត្រូវ ឬផ្លូវខុសចំពោះសេចក្តីអនុម័ត និងសម្រេចអ្វីផ្សេងៗ។ ៣. យុវជនយល់ច្បាស់អំពីកន្លែងរបស់ខ្លួន និងតួនាទីនៅក្នុងសង្គម សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ច ហើយនឹងមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ឬប្រយោជន៍សង្គមក្នុងប្រទេស។ ៤.ចំណេះដឹងផ្នែកនយោបាយរបស់យុវជន ជាកត្តាធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយបោកប្រាស់ អសមត្ថភាព និងជាអ្នកនយោបាយអត្តទត្ថបុគ្គល មានការភ័យខ្លាច និងគ្មានជីវភាពក្នុងនយោបាយបានយូរទេ។ ៥. ធ្វើឱ្យសង្គមមានប្រជាធិតេយ្យ និងអ្នកដឹកនាំនយោបាយមានមនសិការស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ ហើយវាជាចលករឱ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ សេរីភាព និងមានការការពារពីច្បាប់ស្មើៗគ្នា។
ជារួមនៅពេលយុវជនមានកត្តាទាំងអស់នេះហើយ យុវជននឹងពួតដៃគ្នាចូលរួមសម្អាតសង្គម និងអភិវឌ្ឍសង្គម តាមបែបបញ្ចេញគំនិតយ៉ាងស៊ីជម្រៅ និងតាមដានអ្នកនយោបាយប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងការដឹកនាំគ្មានតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ចំពោះស្ថាប័ន និងវិស័យមួយចំនួន។ ចូលរួមទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានវិបត្តិសង្គមកើតឡើង និងចូលរួមកែប្រែ និងស្តារប្រព័ន្ធសង្គមឱ្យមានភាពទាក់ទាញ និងស្ថិរភាពដើម្បីឱ្យការវិនិយោគពីបរទេសកាន់តែច្រើន នោះនឹងនាំសេដ្ឋកិច្ចជាតិកាន់តែរីកចម្រើន។
ឫសគល់នៃការភ័យខ្លាចរបស់យុវជន
យើងដឹងថាយុវជនមានភាពភ័យខ្លាចក្នុងការចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ បើផ្អែកទៅតាមភាពអសកម្ម ក៏ដូចជាកិរិយាមិនខ្វាយខ្វល់មួយចំនួនធំនៅក្នុងប្រធានបទនយោបាយពីសំណាក់យុវជន។ ដោយឡែកបើយើងពិនិត្យអោយកាន់តែជ្រៅទៅមួយស្រទាប់ទៀត យើងនឹងដឹងថាភាពភ័យខ្លាចរបស់ពួកគេមិនមែនស្ថិតនៅលើតែកត្តាសង្គមដូចដែលយើងគិតតែប៉ុណ្ណោះទេ ដោយហេតុកត្តាផ្នត់គំនិត ការអប់រំសង្គម ទម្លាប់នៃការរស់នៅ និងបុគ្គលខ្លួនឯងផ្ទាល់ដែលនាំឱ្យកើតមានការភ័យខ្លាចបាក់ស្បាតរាប់តំណរបែបនេះ។
សង្គមមួយមានការអភិវឌ្ឍបាន លុះត្រាតែមនុស្សនៅក្នុងសង្គមនោះមានប្រពៃណីជាអ្នករៀន អ្នកគិតវិភាគប្រកបដោយហេតុនិងផលច្បាស់លាស់ ជាអ្នកចូលរួមក្នុងកិច្ចការប្រទេស ខ្វាយខ្វល់ឈឺឆ្អាលនឹងសុខទុក្ខប្រទេសជាតិ ជាសង្គមដែលចំណុះទៅដោយប្រជាពលរដ្ឋដែលមានការអប់រំខ្ពស់ ក្នុងកម្រិតមួយដែលការសម្រេចចិត្តត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមការគិតវិភាគល្អិតល្អន់។ រីឯនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នវិញ ភាពប្រងើយកន្តើយមិនអើពើរបស់យុវជន បង្ហាញចេញយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងយុវជនមួយភាគធំនៃប្រទេស។ យុវជននៅកម្ពុជា (អាយុក្រោមសាមសិបឆ្នាំ) មានចំនួនប្រមាណ ៦៥.៣% នៃប្រជាជនកម្ពុជាសរុប នេះបើយោងទៅតាមអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែហេតុអ្វីទើបនេះជារឿងសំខាន់ដែរចំពោះនយោបាយប្រទេស? ដោយហេតុថាសង្គមគឺដើរទៅមុខ ពេលវេលាកន្លងទៅជានិច្ច របត់នៃការរស់នៅមានការប្រែប្រួលដែលទាមទារអោយមនុស្សរត់តាមឱ្យទាន់សម័យកាល ឯសម័យនេះជាសម័យដែលប្រជាជនមិនថាក្មេងចាស់ប្រុសស្រីមានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួម ការបញ្ចេញមតិជាសាធារណៈ។ រឿងនេះត្រូវបានអនុវត្តនៅតាមបណ្តាប្រទេសរីកចម្រើនជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោករួចមកហើយ ដែលយើងមើលឃើញថាប្រជាជននៅតាមបណ្តាប្រទេសទាំងនោះមានឆន្ទៈក្នុងការចូលរួមក្នុងសង្គម តាមដាននិងជម្រុញនូវកិច្ចការនយោបាយជាតិ សង្គមមានធនធានមនុស្សដែលប្រកបដោយចំណេះដឹងច្រើន។ ដូច្នេះហើយ ភាពភ័យខ្លាចរបស់យុវជនក្នុងសង្គមខ្មែរនាសម័យនេះស្តែងឱ្យឃើញពីកង្វះការអប់រំរបស់ប្រជាជនអំពីនយោបាយ ប្រជាជនមិនស្គាល់អ្វីដែលជានយោបាយពិតប្រាកដ មិនដឹងពីសិទ្ធិនិងតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាពលរដ្ឋនៅឡើយ ដែលជះឥទ្ធិពលដល់ដំណើរការនយោបាយក្នុងស្រុក។ ប្រជាជនត្រចៀកស ការសម្រេចចិត្តរេទៅតាមខ្យល់នៃការឃោសនារបស់អ្នកនយោបាយមួយចំនួន ដោយព្រោះមិនបានគិតពិចារណាច្បាស់លាស់ ប៉ុន្តែនេះក៏មិនមែនជាកំហុសរបស់យុវជនទាំងស្រុងដែរ ដោយព្រោះតែពួកគាត់គ្មានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ទើបមិនមានការពិចារណាល្អិតល្អន់និងធ្វើការសម្រេចចិត្តប្រាសចាកពីមនសិការខ្លួន។
ម៉្យាងវិញទៀត ផ្នត់គំនិតសង្គមក៏ជាបញ្ហាប្រឈមនៅក្នុងភាពភ័យខ្លាចរបស់យុវជនផងដែរ។ សង្គមតែងតែបង្រៀនថានយោបាយជារឿងរបស់មនុស្សចាស់ មិនមែនជាកិច្ចការដែលយុវជនគួរតែលូកដៃ។ មិនត្រឹមតែមិនជួយចូកជួយចែវប៉ុណ្ណោះទេតែផ្នត់គំនិតមួយនេះប្រៀបដូចជាការលើកជើងរាទឹកដូច្នោះដែរ។ ការដែលបណ្តុះផ្នត់គំនិតបែបនេះក្នុងសង្គម ធ្វើឱ្យយុវជនគិតថានយោបាយជារឿងដែលហួសពីការគិតរបស់ខ្លួនដែលមិនគួរជ្រៀតខ្លួនចូល ទោះជាយ៉ាងណាក្តី យើងទទួលស្គាល់ថាការអនុវត្តនយោបាយជារឿងដែលស្មុគស្មាញនិងពិបាកយល់ ដោយត្រូវការការគិតអោយបានស៊ីជម្រៅ ដោយឡែកវាជារឿងដែលមិនត្រឹមត្រូវទាល់តែសោះនៅក្នុងផ្នត់គំនិតដែលញួសញង់លើចំណុចតែមួយផ្នែកនៃនយោបាយ ដោយប្រាប់ថានយោបាយជាការប្រឆាំងទាស់ទែងគ្នា មានតែកំហឹង ភាពអត្ថមារនិយមជាដើម ដែលទាំងនេះធ្វើឱ្យយុវជនបាក់ស្បាតមិនហ៊ាន មិនចង់ចេះដឹងរឿងនយោបាយ រស់នៅក្រោមភាពភ័យខ្លាចជានិច្ច។
រីឯទម្លាប់នៃការរស់នៅក៏ជាបញ្ហាចម្បងមួយផងដែរ យើងនឹងមើលថាតើទម្លាប់យ៉ាងដូចម្តេចដែលជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់យុវជន។ យុវជនសម័យនេះរស់នៅក្នុងបរិបទឌីជីថល បច្ចេកវិទ្យាទំនើបដូចជា ទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ និងឧបករណ៍លេងកម្សាន្តផ្សេងទៀតមិនមែនជារឿងដែលពិបាកក្នុងការស្វែងរកពេកនោះទេ។ យុវជនមានទូរស័ព្ទផ្ទាល់ខ្លួនស្ទើរតែគ្រប់គ្នា ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាបញ្ហាចោទគឺយុវជនវក់វីនឹងឧបករណ៍ទាំងអស់នោះបានធ្វើឱ្យពួកគេចំណាយពេលច្រើនបំផុតទៅលើវា មិនគិតខ្វាយខ្វល់ពីរឿងនៅក្នុងជីវិតពិតនោះឡើយ។ ពួកគេមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងរឿងនយោបាយដែលគួរឱ្យស្មុគ្រស្មាញនិងធុញទ្រាន់នោះទេ យុវជនឈ្លក់វង្វេងនឹងភាពសប្បាយរីករាយក្នុងរយៈពេលខ្លីជាជាងខ្វាយខ្វល់ពីសុខទុក្ខនាពេលអនាគត ដោយយកការសប្បាយជាធំមិនអើពើនឹងសកម្មភាពនយោបាយ និងកិច្ចការនយោបាយក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។
ដូចនេះ សរុបជារួមមក កត្តាដែលធ្វើឱ្យយុវជនមានភាពភ័យខ្លាចក្នុងចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយគឺដោយព្រោះតែភាពចម្រូងចម្រាស់ក្នុងសង្គមនិងកត្តាបុគ្គលយុវជនខ្លួនឯងដែលមិនមានគំនិតគិតឱ្យស៊ីជម្រៅលើបញ្ហាដែលថាតើការចូលរួមក្នុងនយោបាយវាជារឿងដែលសាកសមនឹងគួរអោយខ្លាចដែលឬទេ។
ត្រៀមខ្លួនក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ
មកដល់ត្រឹមនេះ យើងខ្ញុំជឿថាមិត្តអ្នកអានបានទទួលព័ត៌មានមួយចំនួនរួចជាស្រេចទាក់ទងទៅនឹងការចូលរួមក្នុងនយោបាយ ដូច្នេះហើយយើងនឹងងាកទៅមើលថាតើយុវជនអាចចូលរួមក្នុងនយោបាយក្រោមរូបភាពអ្វីខ្លះ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនឱ្យរួចរាល់ក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចការនយោបាយនាពេលខាងមុខ។
ជាដំបូង យើងនឹងមើលទៅកាន់សិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាមុនសិន។ សិទ្ធិ ជាអ្វីៗដែលយើងម្នាក់ៗអាចទទួលបានឬផ្តល់ឲ្យនូវសេរីភាពតាមអំណាចឬធានាដោយច្បាប់។ បើយោងតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រទេសនេះទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា ព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយទាក់ទងទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី និងសិទ្ធិកុមារ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាចែងថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មានសិទ្ធិសេរីភាព និងករណីយកិច្ចដូចគ្នាទាំងអស់ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿ សាសនា និន្នាការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬ ស្ថានភាពឯទៀតឡើយ»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏បានចែងទៀតថា៖ «ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ មិនត្រូវឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃឡើយ ។ ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពនេះ ត្រូវប្រព្រឹត្តតាមល័ក្ខខ័ណ្ឌកំណត់ក្នុងច្បាប់ ដូច្នេះហើយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបមានសិទ្ធិជាមនុស្សពេញលេញក្នុងការរស់នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ច្បាប់។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ចំពោះផ្នែកនយោបាយវិញ ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចការនយាបាយ ដោយផ្អែកតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដដែលនៅក្នុងមាត្រា៣៤ បានចែងថា៖ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។ ហេតុដូច្នេះហើយ យុវជនដែលមានអាយុយ៉ាងតិច១៨ឆ្នាំ មានសិទ្ធិក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងអ្នកដឹកនាំដែលខ្លួនពេញចិត្តដោយស្របច្បាប់ និងដោយសន្តិវិធីនៅក្នុងនាមជាសម្លេងឆ្នោតមួយដ៏សំខាន់តាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតរបស់ខ្លួន ដែលនេះក៏ជាកត្តាចាំបាច់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបក្នុងកិច្ចការពលរដ្ឋ។ មួយវិញទៀតប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមិនត្រឹមតែមានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតនោះទេ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច២៥ឆ្នាំ ក៏អាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងជាតំណាងរាស្ត្រផងដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយ យុវជនមានលទ្ធភាពពេញលេញនៅក្រោមការធានារបស់ច្បាប់ក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចការនយោបាយណាមួយដោយមិនមានការគំរាមកំហែងពីបុគ្គលណាមួយនោះឡើយ។
សរុបមក យុវជនត្រូវតែមានភាពក្លាហាន មានជំហរច្បាស់លាស់នៅក្នុងនយោបាយប្រទេស ព្រោះនេះគឺជាអាយុជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់គ្នាដែលរស់នៅក្នុងប្រទេស និងមានស្មារតីទំនួលខុសត្រូវឲ្យសាកសមជាយុវជនក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ ព្រមទាំងស្វែងយល់ពីសិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ចក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋដ៏ល្អ៕
* អត្ថបទទស្សន:នេះ ត្រូវបានផលិតឡើងក្រោមជំនួយហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហភាពអឺរ៉ុប និងទីភ្នា